Ρέιμοντ Κάρβερ / "Καθεδρικός ναός"

Διαβάζω τον «Καθεδρικό Ναό» του Ρέιμοντ Κάρβερ. Σκέφτομαι ότι μου αρέσουν τα διηγήματά του. Σκέφτομαι πόσο πολύ νοιάζεται ο Κάρβερ για την αγάπη. Την πραγματική αγάπη, αυτή που σε δένει με τους ανθρώπους και σε ελευθερώνει από τον εαυτό σου. Πόσο πολύ την έχουν ανάγκη οι ήρωές του, είτε το καταλαβαίνουν είτε όχι. Διάβασα κάπου ότι ο Κάρβερ γράφει διηγήματα που ανήκουν στο είδος του “dirty realism”, αλλά δεν ξέρω αν ο ρεαλισμός μπορεί στ’ αλήθεια να είναι κάτι άλλο παρά βρώμικος, μη ξεκάθαρος, πολύπλοκος, μη τακτοποιημένος. Έτσι δεν είναι η ζωή; Ο πόνος της μοναξιάς, ο πόνος της πείνας που δεν χόρτασε αλλά που εγώ/εσύ/ο ήρωας προσπαθούμε να τον μουδιάσουμε με ποτό/εξουσία/χρήμα/σεξ. Το να τολμήσεις να κοινωνήσεις με το πρόσωπο του άλλου, εκεί είναι το μυστικό της ζωής. Δεν είναι εύκολος δρόμος κι ας έχουμε διαβάσει βιβλία για την αγάπη κι ας μας έχουν πει για την ομορφιά του έρωτα κι ας έχουν περάσει αιώνες που η ανθρωπότητα ζει σε οργανωμένες κοινωνίες/οικογένεις/γάμους. Αντίθετα, το να δοκιμάσεις να ανοιχτείς στην πιθανότητα της αγάπης είναι άκρως επικίνδυνο. Ρισκάρεις όλα εκείνα που νόμιζες ότι έχουν σημασία, όλα εκείνα που νόμιζες ότι σε καθορίζουν, σε εξοπλίζουν, σε προστατεύουν, σε κάνουν αυτό που είσαι. Αλλά άλλος δρόμος ελευθερίας δεν υπάρχει. Αν δεν επιλέξεις την αγάπη, θα επιλέξεις κάτι άλλο, γιατί είσαι άνθρωπος και γεννιέσαι με την ανάγκη να πάψεις αυτόν τον πόνο της μοναξιάς που σε τρώει. Δεν είναι σέξι η αγάπη. Και είναι ενάντια σε κάθε σου ένστικτο επιβίωσης. Χρειάζεται την υπέρβαση του εγώ σου.

Δεν με νοιάζει η τεχνική του Κάρβερ (δηλαδή, ναι, με νοιάζει, αλλά δευτερευόντως). Εμένα με νοιάζει τί τον νοιάζει. Με νοιάζει τί λένε οι ιστορίες του. Με νοιάζει η θέση που παίρνει απέναντι στην ανθρώπινη εμπειρία. Ακόμα κι αν ο ίδιος δεν πέτυχε να ζήσει τη ζωή που ίσως να ήθελε. Με νοιάζει ο άνθρωπος.

βροχή

Έχω από καιρό ξεχάσει να λέω την αλήθεια. Έχουν περάσει τα χρόνια κι έχω μάθει πως δεν ξέρω ποια είμαι και ποια όχι. Οπότε, δεν θεωρώ ότι λέω ακριβώς ψέματα, αλλά μάλλον μια άλλη αλήθεια, όχι την κανονική, αλλά μία άλλη.

Εκείνη την ημέρα έβρεχε από το πρωί, που σήμαινε ότι έπρεπε να αλλάξω όλα μου τα σχέδια. Εδώ και μια βδομάδα έφτιαχνα στο κεφάλι μου διάφορους συνδυασμούς ρούχων, παπουτσιών, τσάντας, προσπαθώντας να φανταστώ πώς θα τους έκανα καλύτερη εντύπωση. Ψαχούλευα πληροφορίες στο ίντερνετ, έψαχνα στα βιβλία από το Πανεπιστήμιο, ρώτησα και μια γνωστή που δούλευε ως σύμβουλος σε μία εταιρεία HR[1].

Είχα ήδη αποφασίσει: το αγαπημένο μου κίτρινο φόρεμα, τις μαύρες μπαλαρίνες και τη δερμάτινη τσάντα.

Αλλά να που τώρα έβρεχε από το πρωί. Σίγουρα οι δρόμοι θα ήταν πλημμυρισμένοι. Πώς θα περπατούσα με τις μπαλαρίνες και το φόρεμα; Οι γάμπες μου θα γέμιζαν λέκεδες λάσπης. Και τί θα γινότανε με τα μαλλιά μου που αδύνατον να τα βολέψω, που από την υγρασία πετούσαν σαν τρελά;

Νευρίασα με τον καιρό, αλλά είπα ότι άκου να δεις, δεν μπορείς να κάνεις τίποτε για τον καιρό, οπότε συγκεντρώσου, διάλεξε άλλα ρούχα, πίστεψε στον εαυτό σου και μπρος μαρς!

Τελικά, φόρεσα μπότες και παντελόνι. Τα μαλλιά μου τα έδεσα σε μία σφιχτή αλογοουρά και τα ψέκασα με μπόλικη λακ, ελπίζοντας να αντέξουν έτσι στρωτά, μέχρι να τελειώσω με τη συνέντευξη.

Οι δρόμοι ήταν πράγματι ποτάμια και το λεωφορείο άργησε να έρθει. Διέσχισα τη μισή Αθήνα μέχρι να φτάσω. Ευτυχώς, στο ανσασέρ ήμουν μόνη μου. Μέχρι να φτάσω στον 7^ο όροφο, κοιταζόμουν στον καθρέφτη για να διαπιστώσω την κατάστασή μου. Καλή ήμουν. Εντάξει.

Ο τύπος που μου πήρε συνέντευξη ήταν ο κλασσικός τύπος που παίρνει συνεντεύξεις για τεράστιες εταιρείες. Τώρα πια έχει σβηστεί το πρόσωπό του μέσα στην πληθώρα των προσώπων των τύπων που παίρνουν συνεντεύξεις για τεράστιες εταιρείες.

Γυρίζοντας στο σπίτι, ήμουν ευχαριστημένη από τον εαυτό μου. Καλά τα είχα πάει. Περνούσαν οι μέρες. Περίμενα να χτυπήσει το τηλέφωνο.

Και τελικά χτύπησε. Σας ευχαριστούμε πολύ, μας άρεσε το βιογραφικό σας, η συνέντευξή σας ήταν ενδιαφέρουσα, ωστόσο κάτι στο στιλ σας, ίσως τα σφιχτοδεμένα σας μαλλιά, δεν μας ταιριάζουν, εμείς θέλουμε νέες, χαρούμενες, χαλαρές, φρέσκιες κοπέλες, πώς θα πουλήσετε τα προϊόντας μας; πώς θα κερδίσετε τον πελάτη μας; καλό θα ήτανε να μιλήσετε με κάποιον να σας βοηθήσει, υπάρχουν ειδικοί, ξέρετε.

Φυσικά, δεν τους είπα για τη βροχή και τις ενδυματολογικές μου επιλογές. Μονάχα ρώτησα τη γνωστή μου από την εταιρεία HR, αν ήξερε κάποιο καλό σεμινάριο προετοιμασίας  για εύρεση εργασίας.

---

[1]εταιρείες HR: εταιρείες συμβούλων που εξειδικεύονται στο ανθρώπινο δυναμικό

"Χορεύουν οι ελέφαντες"/Σοφία Νικολαϊδου

Ποιος γράφει την Ιστορία; Ποιος γράφει την αλήθεια; Ποιος αποφασίζει το ναι και το όχι; Ποιος διδάσκει; Τί; Και ποιος μαθαίνει; Τί; Και γιατί;

«Χορεύουν οι ελέφαντες» και τα μυρμήγκια περιμένουν ίσως ήρεμα ίσως τρομαγμένα ίσως αποχαυνωμένα, πάντως περιμένουν να δουν προς τα πού θα θελήσουν οι ελέφαντες να οδηγήσουν τη ζωή τους.

Πόσοι ελεύθεροι είμαστε πραγματικά;

Τί έχει περισσότερη αξία: ο άνθρωπος –ο ένας αυτός συγκεκριμένος άνθρωπος- ή ένα ιδεολόγημα;

Τί πάει να πει «θυσία»;

Ένας έξυπνος μαθητής, καλό παιδί και ήσυχο, αποφασίζει να μην δώσει πανελλαδικές. Ένας καθηγητής θέλει να του δείξει τον δρόμο προς τη γνώση.

Μια κοπελιά.

Ένα παρελθόν, μία ιστορία από το παρελθόν της πόλης, άνθρωποι που έζησαν και έφυγαν, μα η ιστορία τους έμενε, επηρέασε και συνεχίζει να διαμορφώνει το παρόν.

Πόσο αλλάζουν τα πράγματα; Ποια η μορφή της ροής της Ιστορίας;

Όλα αυτά σκεφτόμουν διαβάζοντας τους Ελέφαντες της Νικολαϊδου (πολύ πολύ πολύ καλύτεροι από τους Φίλους Που Δεν Έχουμε Απόψε). Πνιγόμαστε στο σήμερα που δεν μπορούμε να καταλάβουμε πώς στα ρημάδια φτάσαμε σ΄αυτό. Κάποιος μου λέει ότι είμαι ένοχη επειδή πληρώνω τους φόρους μου, επειδή προέρχομαι από δεξιόστροφη οικογένεια, επειδή είμαι παντρεμένη ή επειδή πιστεύω στο Θεό. Και κάποιος μου λέει ότι είμαι αθώα για τους ίδιους ακριβώς λόγους. Τί είμαι και τί όχι δεν είναι απλό να οριστεί. Για κάνεναν μας δεν είναι απλό να οριστεί αυτό.

Δεν ξέρω αν είμαι γέννημα της ιστορίας μου ή της Ιστορίας ή και των δύο. Για όλα αυτά που ζούμε σήμερα, δεν ξέρω αν φταίνε οι δυναστείες της εξουσίας με ισχύ που διαπερνά τον προηγούμενη αιώνα και φτάνει ίσα με το σήμερα και το αύριο ίσως (ή αν φταίω εγώ).

Η ανάγνωση του παρελθόντος δύναται να γίνει επλίδα για ένα λιγότερο κακό μέλλον. Αλλά κι αυτό συμβαίνει ίσως μονάχα αν κάτι μαθαίνουμε από το παρελθόν. Αλλιώς, διαβάζουμε το ωραίο βιβλίο της Νικολαϊδου και λέμε απλώς «Κοίτα βρε ‘συ τί σου είναι ο άνθρωπος!», για να συνεχίσουμε όμως μετά κανονικά τη ζωή μας.

Πολυλογώ. Δες τί λέει και η ίδια η συγγραφέας για το βιβλίο της:εδώ

...

Μέσα σ΄αυτόν τον χώρο δεν υπάρχει κανείς.

Ανασαίνουμε αργά.

Κάτι από κάπου ακούγεται.

Βγάζεις τα παπούτσια σου

τεντώνεις μαλακά τα δάχτυλα των ποδιών

πιάνεις το χέρι μου.

Είμαστε μαζί.

Εσύ κι εγώ.

Μέσα σ΄αυτόν τον χώρο

τον σιωπηλό

τον γεμάτο από τ΄αγγίγματα

όλων εκείνων που πριν από εμάς

αγαπήθηκαν κι αυτοί.

 

Liberal Arts

Τώρα που είναι χειμώνας περνάω ίσως υπερβολικά πολύ χρόνο βλέποντας ταινίες. Είναι που είμαι και ψιλοάρρωστη. Είναι που είναι άρρωστος και ο Γ.

Ψέματα λέω. Μου αρέσει να βλέπω ταινίες ακόμα κι αν είναι καλοκαίρι. Μου αρέσει πάντα να βλέπω ταινίες.

Επίσης, μου αρέσει να βλέπω ταινίες για καλλιτέχνες ή για ανθρώπους που θεωρούν την τέχνη ως κάτι πολύ σημαντικό.

Σημαντικό, αλλά όχι πιο σημαντικό από την "πραγματική ζωή" ή τον έρωτα.

Μια τέτοια ταινία που κατέβασα από το ίντερνετ και είδα είναι το Liberal Arts. Δεν ξέρω πώς θα το μεταφράζαμε στα ελληνικά (Καλές Τέχνες;;; Μάλλον).

Είναι το είδος της ταινίας που εννοώ: ένας τύπος -35άρης- με σούπερ σπουδές στη Λογοτεχνία κλπ δυσκολεύεται να ενταχθεί στην κανονική ζωή, ενώ νιώθει να ταιριάζει μονάχα στο προστατευμένο περιβάλλον του πανεπιστημίου, της μελέτης, του βιβλίου. Μέχρι που... Ναι, μέχρι που...

Είναι μια ήσυχη ταινία η ταινία αυτή. Ήρεμη. Χαλαρή. Ακόμα κι όταν συμβαίνουν δραματικά πράγματα. Έχει ωραία γρασίδια το πανεπιστημιακό campus, τύπους που κουβαλούν παντού ένα βιβλίο, έναν ζεστό ήλιο, μία όμορφη κοπέλα, Μπετόβεν, ποίηση, καφέδες, μέχρι και δράκουλες έχει!

....

Σκέφτομαι ότι δεν έχω την ικανότητα του να γράφω θεωρητικά κείμενα. Και σκέφτομαι ότι ίσως τελικά να χρειαζόμαστε να βλέπουμε τις ταινίες (τα βιβλία, τις μουσικές, τους πίνακες, την τέχνη) που χρειαζόμαστε, που είτε επιβεβαιώνουν την θεωρία μας περί ζωής είτε μας οδηγούν στην επόμενη θεωρία για την οποία όμως είμαστε ήδη απολύτως έτοιμη.

....

'Αντζελα Δημητρακάκη / "Μέσα σ΄ένα κορίτσι σαν κι εσένα"

Σου γράφω για ένα βιβλίο που διάβασα.  Το πρώτο της καινούριας χρονιάς. Μου το πρότεινε μία φίλη, της οποίας το γούστο εμπιστεύομαι. Αλλόκοτο να διαβάζεις ένα βιβλίο έχοντας ήδη μία προ-διαμορφωμένη εικόνα γι’ αυτό. Αν και σήμερα έτσι γίνεται με τα περισσότερα : η κριτική του έργου φτάνει σ’ εσένα πριν από το έργο.

Η συγγραφέας λέγεται Άντζελα Δημητρακάκη και το μυθιστόρημά της «Μέσα σ' ένα κορίτσι σαν κι εσένα". Είχα διαβάσει παλαιότερα το «Μανιφέστο της ήττας» και με είχε βάλει σε πολλές σκέψεις περί μαζικότητας, ομαδικότητας και σύγχρονης τέχνης. Ομοίως έκανε και η Κατίνα (η πρωταγωνίστρια του βιβλίου). Δεν ξέρω αν το βιβλίο μου άρεσε, αλλά η Κατίνα και ο τρόπος που αναζητά να βρει το βηματισμό της στη ζωή με ενδιαφέρουν.

Η Κατίνα είναι αληθινή, αλλά κρύβει και πράγματα. Από τη μια είναι θαρραλέα, από την άλλη όχι. Θέλει να γράψει, αλλά δεν. Θέλει να ερωτευτεί, αλλά όχι. Θέλει μαμά, αλλά φοβάται. Ίσως αυτό να είναι: η Κατίνα είναι στη φάση που τελειώνει μέσα της εκείνο το παιδικοεφηβικό που ήταν, ενώ δεν έχει αρχίσει ακόμα μέσα της το ενήλικο. Ίσως επειδή πολλά από τη ζωή της τα βλέπει κάπως από μακριά, σαν να τα παρατηρεί μάλλον παρά να τα ζει η ίδια. Σαν να τα βλέπει όλα μέσα από ένα γυαλί, όχι παραμορφωτικό, αλλά απόμακρο και ξένο. Δεν ξέρω αν με καταλαβαίνεις. Υπάρχουν άνθρωποι χωμάτινοι. Η Κατίνα δεν είναι. Η Κατίνα είναι μάλλον θαλάσσια ύλη (pun intended)

Εκείνο που με κούρασε λιγάκι είναι η συγκέντρωση της Δημητρακάκη στην ομοφυλοφιλία της Κατίνας. Γενικά, με κουράζουν τα gender studies. Θεωρώ πιο ενδιαφέρον ο δημιουργός να βλέπει τον χαρακτήρα ως άνθρωπο, ως όλον. Θα μου πεις ότι ορισμένα χαρακτηριστικά επηρεάζουν την ταυτότητα ενός ήρωα, τον καθορίζουν ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλα. Θα συμφωνήσω, αλλά θεωρώ ότι η αποδόμηση είναι χρήσιμη μόνο όταν οδηγεί σε σύνθεση, όταν λειτουργεί ως εργαλείο και όχι ως σκοπός.

Εν τέλει, το απόλαυσα Το Κορίτσι. Όπως είπα και στη φίλη μου, με έκανε να θέλω να γράψω. Και με έκανε να νιώσω νέα (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό).